Studiedag ‘Rebels, radicaal of extremist? Basisvorming radicalisering en extremisme’ | 13 november 2023

Een overzicht van de belangrijkste groeperingen en tendensen geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit de praktijk.

Een overzicht van de belangrijkste groeperingen en tendensen geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit de praktijk.

Khalid Benhaddou, coördinator van het netwerk islamexperten, hoofdimam van de El Fath moskee in Gent, moslimtheoloog, directeur van het expertisecentrum CIRRA en opdrachthouder Diversiteit aan de Universiteit Gent. 

Heel veel scholen, leerkrachten, CLB-medewerkers, ouders, welzijnswerkers, leerlingen… hebben vragen over hoe je in de praktijk best omgaat met allerlei vragen die een religie als islam oproept. Wat is voor moslims halal (toegestaan) en wat niet, en waarom? En hoever moet je gaan om daaraan tegemoet te komen op school? In deze workshop zal er stilgestaan worden bij: wat is de religieuze en culturele achtergrond van wat de islam soms vraagt en in hoeverre kan of moet je daaraan tegemoet komen? Wat met de vele vragen omtrent al dan niet gescheiden zwemmen, aangepaste leerinhoud (evolutieleer versus scheppingsverhaal, kooklessen, seksuele voorlichting, muziek,…), halal eten, bidden op school, deelname aan bos- en zeeklasse, de ramadan, medische consulten-vaccineren, ouderbetrokkenheid, islamitische feestdagen, hoofddoeken, …?

Jonas Van Rossem is projectmanager Preventie en Veiligheid bij de stad Mechelen, Nele Claes werkt als projectdeskundige polarisering bij de preventiedienst van stad Leuven

Een belangrijke rol is weggelegd voor het lokaal bestuur. Gemeenten en OCMW's staan het dichtst bij de burger, kunnen het snelst signalen detecteren en reageren wanneer personen of groepen dreigen te vervreemden of radicaliseren. Bovendien hangt een radicaliseringsproces af van individuele facturen, waardoor een aanpak op maat noodzakelijk is. In de lokale aanpak staat kortom een combinatie van preventie, interventie en nazorg centraal, waarbij lokale besturen en partners uit de veiligheids- en sociale sector met elkaar samenwerken. In deze workshop laten we twee steden aan het woord die hun ervaringen delen. Stad Leuven laat ons proeven van het depolariserende werk die ze verrichten en hoe dit een rol kan spelen in het versterken van de relatie met jongeren. Stad Mechelen neemt ons mee in hun integrale benadering rond “positieve identiteit- en Maatschappijvorming” en hoe ze ervoor zorgen dat jongeren weer een plek opnemen in de samenleving.

PRESENTATIE

Dr. Christophe Bush, criminoloog en expert in de aanpak van radicalisering en polarisering. Hij doet onderzoek naar processen van daderschap bij collectief geweld en naar evoluerende beeldvorming over concentratiekampen. Hij werkte in de forensische psychiatrie en was directeur van Kazerne Dossin, memoriaal, museum en onderzoekscentrum over Holocaust en mensenrechten. Sinds 2020 is hij de directeur van het Hannah Arendt Instituut.

Van de pandemie en klimaatcrisis tot polarisatie en radicalisering … Onze huidige tijd wordt gekenmerkt door complexe vraagstukken waar geen eenduidige antwoorden op zijn. En toch proberen we de complexiteit te beheersen met geïsoleerde individuele acties. Goed bedoeld, maar zolang ze geen deel uitmaken van een collectieve aanpak, blijft hun impact beperkt. Het Hannah Arendt Instituut laat je kennismaken met het collectieve impactmodel. Dit is een sectoroverschrijdende aanpak om complexe maatschappelijke problemen aan te pakken. Hoe kom je tot een gedeeld begrip van het probleem? Hoe stel je een gemeenschappelijk plan van aanpak op? Welke acties maken het verschil en welke partners heb je daarvoor nodig? En hoe meet je impact? Met het collectieve impactmodel bundel je de krachten en verbind je bestaand potentieel om in nieuwe kansen. Omarm de complexiteit en verwacht het onverwachte.

PRESENTATIE

Gemeenten en steden zijn de eerste partners in de aanpak van radicalisme en extremisme omdat ze het dichtst bij de burger staan. Het is de taak van gemeenten om zorgwekkende ontwikkelingen tijdig te signaleren en daarop te reageren. Lokale besturen hebben hierrond al heel wat expertise uitgebouwd, maar geven aan toch nog nood te hebben aan een ondersteuningsaanbod rond gewelddadige radicalisering en extremisme, zeker wanneer zij op het terrein geconfronteerd worden met acute of escalerende, problematische situaties. Aangezien de lokale besturen niet op alle vlakken zelf de nodige expertise kunnen uitbouwen om op deze uitdagingen een passend antwoord te bieden, en er ook snel en adequaat moet worden ingespeeld op acute of escalerende lokale problematieken, creeërde minister Somers een expertenpool radicalisering/extremisme om bijkomende ondersteuning te voorzien voor gemeenten en steden.  Tijdens deze sessie wordt een overzicht geboden van het nieuwe, gespecialiseerde aanbod uit deze expertenpool.

PRESENTATIE DeDuider
PRESENTATIE Solentra
PRESENTATIE CAW
PRESENTATIE Netwerk Islamexperten

Khalid Benhaddou, coördinator van het netwerk islamexperten, hoofdimam van de El Fath moskee in Gent, moslimtheoloog, directeur van het expertisecentrum CIRRA en opdrachthouder Diversiteit aan de Universiteit Gent. 

De islam is een wereldreligie die gekenmerkt wordt door een rijkdom aan stromingen en interpretaties. Van oudsher tot hedendaags, er zijn talloze wegen die moslims bewandelen in hun spirituele en theologische zoektocht.  Tijdens deze boeiende lezing wordt je meegenomen op een ontdekkingsreis door de diverse stromingen binnen de islam. Er wordt verder gegaan dan enkel de bekende Soennieten en Sjiieten, maar er wordt ook ingegaan op de fascinerende wereld van de Alawieten, maar ook op hedendaagse stromingen zoals Salafisten, Moslimbroederschap en vele andere benamingen die de islamtraditie rijk is.  Leer de achtergronden van deze stromingen kennen en begrijp hun interpretaties van de Islam. Ontdek hoe ze zijn ontstaan en welke idealen ze nastreven. Van de klassieke denkers tot de hedendaagse vernieuwers, we behandelen een breed scala aan stromingen om een volledig beeld te schetsen van de diverse islamitische tradities.

Deze lezing biedt een unieke kans om je kennis over de islam uit te breiden en een dieper begrip te krijgen van de verscheidenheid binnen deze wereldreligie. Of je nu een beginner bent op dit gebied of al enige voorkennis hebt, deze lezing is toegankelijk voor iedereen met interesse in deze thematiek.

Maarten De Waele ondersteunt, als medewerker bij de VVSG, steden en gemeenten bij hun lokaal beleid ter preventie van gewelddadig radicalisering en polarisatie.

Katrien Van Mele ondersteunt als projectmedewerker bij VVSG steden en gemeenten bij de werking van hun lokale integrale veiligheidscel inzake radicalisering, extremisme en terrorisme of kortweg LIVC R. Dit zowel in de opstart van dit casusoverleg, als in de optimalisatie of evaluatie. Dit doet ze in het kader van het begeleidings- en coaching traject LIVC R.

Joyce Coppens is expert deradicalisering bij de stad Aalst. Ze is er ook coördinator van de LIVC R, waarmee ze ook zijn ingestapt in het begeleidings- en coaching traject LIVC R  van de VVSG.

In augustus 2016 werd de term lokale integrale veiligheidscel (LIVC) voor het eerst gebruikt om een casusoverleg rond de aanpak van gewelddadige radicalisering te omschrijven. Inmiddels zijn we een goede zeven jaar later en heeft inmiddels 86% van de Vlaamse steden en gemeenten een dergelijk casusoverleg ingevoerd. Maar wat leren we nu uit de praktijk? Hoe zet je zo’n overlegtafel op? Wat zijn de sterke punten van een dergelijk overleg? Waar loopt het vandaag toch nog enigszins stroef? En wat kan je ondernemen om dit lokaal aan te pakken? Dit en meer kom je in deze workshop te weten.

PRESENTATIE

Kyra Fastenau is projectmedewerker leertrajecten bij Kazerne Dossin. Ze volgt de samenwerkingen met het Openbaar Ministerie, Pro League en de Royal Belgian Football Association mee op.

Philip Guttig is zelfstandige gids, onder meer bij Kazerne Dossin. Hij geeft er verschillende rondleidingen, waaronder individuele leertrajecten en groepsrondleidingen voetbal. Hij heeft jarenlang ervaring in het onderwijs.

Kwetsende reacties onder een krantenartikel. Memes die aanzetten tot haat. Een uit de hand gelopen burenruzie. Oerwoudgeluiden tijdens een voetbalwedstrijd. Sinds 2021 kan na dit soort incidenten een leertraject bij Kazerne Dossin worden gevolgd. Zowel het Openbaar Ministerie als het Bondsparket van de Royal Belgian Football Association kunnen een begeleid museumbezoek als alternatieve maatregel voorstellen.  Hoe ziet zo’n leertraject er concreet uit? Wat is de pedagogische visie erachter? En hoe reageren de deelnemers? Projectmedewerker leertrajecten Kyra Fastenau en gids Philip Guttig delen hun ervaringen tijdens deze interactieve workshop. Samen doen we enkele reflectie-oefeningen die deel uitmaken van het leertraject in Kazerne Dossin, en die het doel hebben om bezoekers tot inzicht en gedragsverandering te brengen.

PRESENTATIE

Sertan Içten is commissaris – directeur informatie bij de politiezone Wetteren-Laarne-Wichelen en  Information Officer en coördinator van de ‘Operationele Cel Radicalisme’ voor zijn politiezone. Hij doceert tevens verschillende vakken op de politieschool waaronder de opleiding tot Information Officer, preventieve aanpak van radicalisme, extremisme en terrorisme (COPPRA) en open informatiebronnen. Sertan Içten is gespecialiseerd in risicotaxatie-instrumenten. In dat kader lag hij mee aan de basis van de ontwikkeling van ‘Kompas’, een oriënteringsinstrument voor radicalisering dat nationaal gevalideerd is en sindsdien gebruikt wordt door Information Officers doorheen België. Sertan Içten is ook lid van de experten-pool van het RAN (Radicalisation Awareness Network)”.

Deze workshop is gericht op het belang van een multidisciplinaire samenwerking om complexe fenomenen zoals gewelddadig radicalisme, extremisme en terrorisme aan te pakken. De workshop begint met een grondige introductie waarbij de definities en verschillen tussen deze begrippen worden toegelicht. Vervolgens worden bestaande nationale en internationale initiatieven uitvoerig besproken waarbij hun structuren en werking worden geanalyseerd. Tijdens de workshop wordt ook onderzocht hoe een multi-agency-aanpak naadloos kan overgaan in een inter-agency-benadering, en vice versa, om preventieve en reactieve maatregelen effectiever te maken. Professionals zullen waardevolle en praktische handvatten, tools en strategieën aangereikt krijgen om gewelddadig radicalisme en extremisme doeltreffend te bestrijden. Daarbij wordt extra aandacht besteed aan het herkennen van signalen van radicalisering omdat vroegtijdige interventie van cruciaal belang is.

De deelnemers worden ook betrokken bij het bespreken en analyseren van real-life casussen waardoor zij de geleerde concepten en benaderingen beter kunnen toepassen in de praktijk. De workshop sluit af met een interactieve vraag-en-antwoordsessie, waarbij de deelnemers de gelegenheid krijgen om vragen te stellen, inzichten te delen en van elkaars ervaringen te leren.